نشست خبری دوازدهمین جایزه ادبی جلال آل احمد برگزار شد

قزلی: خواهان توجه رسانه ملی به جایزه جلال هستیم

مهدی قزلی در ابتدای این نشست ضمن خوش‌آمدگویی به اصحاب رسانه گفت:  آیین اختتامیه دوازدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد ساعت ۱۵ روز شنبه ۲۳ آذرماه در تالار قلم کتابخانه ملی ایران برگزار می‌شود و برگزیدگان این دوره معرفی خواهند شد.

دبیر اجرایی دوازدهمین جایزه ادبی جلال آل احمد در ادامه با ارائه اطلاعات و آماری از این دوره جایزه گفت: امسال برای نخستین بار تعداد نامزدهای هر بخش مثل سال‌های گذشته پنج نفر نبود و هر بخش بین پنج تا هفت نامزد داشت. بر اساس شناسنامه و فیپا کتاب‌های نامزدهای این دوره از جایزه جلال به طور میانگین ۴۶ سال داشتند و ما شاهد حضور ۲۳ عنوان کتاب از سوی ۲۶ نویسنده بودیم؛ چراکه برخی کتاب‌ها بیش از یک نویسنده داشت.

وی با ارائه آماری از پنج دوره اخیر جایزه جلال گفت : در پنج دوره اخیر (دوره هفتم تا یازدهم) آثار منتشرشده از ۲۲ ناشر از جایزه جلال جایزه گرفته‌اند که در این میان آثار نشر چشمه ۴ بار موفق به دریافت جایزه و آثار نشرهای نی، مرکز، سوره مهر، نیماژ و هرمس هرکدام ۲ بار و نشرهای دیگر(از بین ۲۲ نشر) تنها یک بار برنده جایزه جلال شده‌اند.

قزلی افزود: در این دوره هم‌چنین از میان ۲۳ عنوان کتاب نامزد شده، نشرهای چشمه و سوره مهر هرکدام با ۳عنوان کتاب بیشترین تعداد نامزدی را داشته‌اند. پنج نویسنده از ۲۶ نویسنده نامزد در این دوره اثر اوّلی محسوب می‌شوند که این افراد حامد جلالی با  کتاب «وضعیت بی‌عاری»، حسین لعل بذری با «افتاده بودیم در گردنه‌ی حیران»، مسعود سلطانی «گرنوشته»، ماندانا جعفری با «مشت خالی گل یا پوچ»، علی نورآبادی، با کتاب «سرزمین خارج از نقشه» هستند.

قزلی در توضیح ناشرانی که برای نخستین بار در این جایزه کاندیدا دارند، اظهار کرد: چهار نشر یوشا، هیلا، گلگشت و انتشارات قدیانی برای اوّلین بار است که در میان نامزدهای جایزه جلال دیده می‌شود. همچنین حسین پاینده، در بخش نقد و آرش صادق‌بیگی، در بخش مجموعه داستان کوتاه تنها نامزدهایی هستند که پیش از این نیز سابقه نامزدی در جایزه جلال را داشته‌اند.

وی ادامه داد:‌ در شش دوره اخیر جایزه جلال ۵۴ نفر ظرفیت در هیئت علمی وجود داشته است که ۳۵ نفر در این جایگاه حضور پیدا کرده‌اند؛ این به معنی آن است که ۶۴ درصد بدون تکرار حضور داشتند؛ این در حالی است که در شش دوره ابتدایی تنها از ۱۶ نفر برای حضور در جایگاه هیئت علمی استفاده شده است که نشان از تغییر ۲۹ درصد داوران دارد. همچنین در شش دوره اخیر جایزه جلال ۷۲ نفر ظرفیت برای حضور در جایگاه داوری وجود داشته است که ۵۲ نفر از سوی هیئت‌های علمی به عنوان داور انتخاب و معرفی شده‌اند. این در حالی است که در شش دوره ابتدایی تنها در دو دوره اسامی داوران اعلام شده و در چهار دوره دیگر فهرست داوران هرگز به رسانه‌ها و جامعه‌ی ادبی اعلام نشده است.

دبیر اجرایی دوازدهمین دوره جایزه ادبی جلال در توضیح تعداد آثار رسیده به این دوره از جایزه گفت:‌ بر اساس فهرست خانه کتاب آثار چاپ اوّل سال ۱۳۹۷ در حوزه داستان نزدیک به ۱۲۰۰ عنوان بود؛ اما به دلیل عدم انطباق برخی آثار با شرایط آیین‌نامه‌ای جایزه جلال(از جمله: نوبت انتشار، موضوع کتاب، ترجمه یا گردآوری بودن کتاب، آثاری که پیش از این در انتشاراتی دیگر به چاپ رسیده‌اند و ….) تعدادی از کتاب‌ها در همان مرحله اوّل توسط دبیرخانه و زیر نظر دبیر علمی از حضور در فرآیند داوری حذف شدند.

وی افزود:‌ بنابراین آثار رسیده به دبیرخانه که شرایط حضور در این رویداد ادبی را داشته و مورد بررسی و داوری قرار گرفتند۵۴۵ عنوان کتاب بود که از این بین ۲۳۲ عنوان کتاب در بخش رمان و داستان بلند، ۱۰۴ عنوان در بخش مجموعه داستان کوتاه،  ۱۵۳ عنوان کتاب در بخش مستندنگاری و ۵۶ عنوان کتاب در بخش نقد ادبی بود.

قزلی در پاسخ به این سوال که آیا وقت آن نرسیده که هیات امنای جایزه جلال خودشان را نشان دهند و پاسخگو باشند، گفت: رییس هیات امنا جایزه وزیر فرهنگ وارشاد اسلامی است و خود ما نیز تنها با آقای وزیر در ارتباط هستیم؛ اما بدمان هم نمی‌آید که در جلسه با این افراد به حل برخی مشکلات بپردازیم. برای مثال ما در آیین‌نامه می‌خوانیم که هر بخش باید تنها سه داور داشته باشد که به نظر من این بخش وحی نیست و ما می‌توانیم در بخشی مثل رمان که آثار بیشتر است از چند داور استفاده کنیم.
وی ادامه داد: در دوره‌های قبل بخش ویژه ادبیات کار یا افغانستان را داشتیم و در این دوره نیز بسیار علاقه‌مند بودیم تا به مناسب پنجاهمین سالمرگ جلال بخش ویژه‌ای را ترتیب دهیم که تا این لحظه هنوز مشخص نیست که ما این بخش را داریم یا خیر.

دبیر اجرایی جایزه جلال با اشاره به حرف و حدیث‌هایی که پیرامون انتخاب مرتضی سرهنگی برای داوری جایزه جلال پیش آمده است، گفت: در برنامه مطرح شد که مرتضی سرهنگی علاقه بسیار زیادی به ادبیات جنگ دارد و از طرفی در سوره مهر فعالیت می‌کند و از این رو ممکن است در تصمیم‌گیری‌ها سلیقه او لحاظ شود که در پاسخ باید بگویم که این نخستین باری نیست که سرهنگی داور ماست و در دوره دهم هم حضور داشت که در آن دوره هیچ اثری از سوره نامزد نشد و در نهایت نیز تنها ۲ اثر نسبتی با جنگ داشتند.

وی ادامه داد: در این دوره نیز دو اثر از سوره نامزد شده است و از میان همه آثار نامزد شده تنها یک کتاب به موضوع جنگ می‌پردازد. همه این‌ها نشان می‌دهد که ادعای دوستان چندان درست نیست.

قزلی با اشاره به نقش صداوسیما در معرفی بهتر جایزه جلال گفت: صداوسیما اگر به همان اندازه که به حواشی جایزه جلال می‌پردازد به اصل آن هم می‌پرداخت اتفاقات بهتری برای این جایزه رخ می‌داد. کاش جایزه جلال مثل خیلی از جوایز به صورت زنده از رسانه ملی پخش می‌شد. البته ما به پخش مرده آن هم راضی هستیم.

شرفی خبوشان: همراهی اصحاب رسانه موجب ارتقاء کیفیت جایزه جلال می‌شود

در ادامه این جلسه محمدرضا شرفی‌خبوشان نیز خطاب به خبرنگاران حاضر در نشست گفت: اهمیت یک جایزه بر اساس اهمیتی است که مطبوعات به آن می‌دهند و کتاب مطرح در جایزه با فعالیت‌های اهالی مطبوعات است که دیده می‌شود. بنابراین همراهی اصحاب رسانه با جایزه جلال به عنوان مهم‌ترین جایزه ادبی کشور به ارتقاء اعتبار این جایزه کمک می‌کند. از طرفی برخورد شما با کتاب‌های نامزد شده و برگزیده بعد از مراسم اختتامیه نیز می‌تواند باعث جلب توجه مخاطبان کتاب به این آثار شود.

شرفی خبوشان در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره ابهامات کتاب «گر نوشته» که در بخش مجموعه داستان نامزد شده، اما نویسنده آن معتقد است که اثرش رمان است، اظهار کرد: این مساله برای کتاب «مشت خالی، گل یا پوچ» هم رخ داده است. گاهی وقت‌ها به دلیل استقبالی که از رمان می‌شود، نویسندگان سعی می‌کنند که اگر مجموعه داستانی هم آماده می‌کنند، پیوستگی در آن لحاظ شود تا به شکل رمان به نظر برسد تا از آن استقبال شود. با این حال این داوران هستند که در نهایت نظر می‌دهند اثر در چه بخشی ارزیابی شود.

دبیر علمی جایزه در پاسخ به سوال دیگری درباره توجه به بازخوردهای اثر نیز گفت:‌ ملاحظه کردن جنبه‌های مختلف اثر به این معنا نیست که بر اثر برخورد مخاطب اثر را انتخاب کنیم. بلکه هدفمان این است که داوران تنها به فرم‌گرا بودن اثر یا ضدرمان بودن یا پست مدرن بودن توجه نکنند و ببینند که جامعه ادبی و رمان‌خوان‌ها و جامعه مطبوعات چه نگاهی به آثار داشته‌اند.