مهدی قزلی، مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی که یکی از سخنرانان افتتاحیه این همایش بود، سخنانی درباره جایگاه ویژه ادبیات کودک و نوجوان ایراد کرد که بخشی از آن در ادامه می‌آید.

چرا ادبیات داستانی مهم است ؟

هر اثر داستانی، تجربه و آینه‌ای از زندگی است و خواننده با مطالعه آن، بدون پرداخت هزینه تجربه، محیطی که پیش از این درک نکرده و شرایطی که ندیده را تجربه می‌کند. پس با مطالعه یک داستان کوتاه یا رمان بخشی از تجربه زیسته یا شاید تخیل نویسنده که شاید برای آن زحمت و رنجی چندماهه یا چندساله را متحمل شده به راحتی به دست می‌آورد. پس جدا از اینکه خواننده چقدر سن دارد و جنسیت و شغل و تحصیلاتش چیست، هر قدر داستان بیشتری بخواند، تجربه بیشتری کسب می‌کند و مواجهه بهتری با شرایط و اتفاقات زندگی خواهد داشت.

چرا ادبیات کودک و نوجوان مهم است ؟

اول اینکه همه ما پیش از آنکه به بزرگسالی برسیم، کودک و نوجوان هستیم و در این دوره، احتیاج به تربیت داریم که یکی از مصالح آن، کتاب و ادبیات است.

از سوی دیگر، چون توجه و اهمیت خانواده‌های ایرانی به کودک و نوجوانان بیشتر شده است و به تبع آن، سهم و اولویت کودکان در خانواده‌ها افزایش یافته و به نوعی، جزیی از سرمایه‌های زندگی شده‌اند، هر قدر هم که پدر و مادرها به دلیل مشغله کاری زمان کمتری برایشان بگذارند، مصادیق توجه و هزینه‌های بیشتری برای رشد و تربیت بچه‌ها صرف می‌کنند.

دلیل سوم هم این است که ادبیات کودک و نوجوان ما در شرایط خوبی به نسبت سطح جهانی قرار دارد و به نسبت حوزه‌های دیگر، فاصله بسیار اندکی با بهترین‌های جهان داریم، باید تلاش کنیم تا از شرایط مطلوب به شرایط عالی برسیم.

متاسفانه موضوع کتاب و کتابخوانی مساله جدی در سطح جامعه نیست و کتاب برای ما تبدیل به سبک زندگی نشده است. به نظر من تنها و بهترین راه برون‌رفت از این شرایط، ساختن شرایطی است که کتابخوانی به صورت اعم و ادبیات به صورت اخص به سبک زندگی کودکان و نوجوانان تبدیل شود. یعنی امری ضروری که در زندگی روزمره کودکان ما رعایت شود. چیزی مانند مسواک زدن. امری مهم، ضروری و عادتی آگاهانه که برای انجامش نیاز به فکر نباشد. در این صورت شاهد خواهیم بود که عادت کتابخوانی در دوره کودک به وجود آمده و در دوره نوجوانی تثبیت و در بزرگسالی تبدیل به سبک زندگی می‌شود.

چرا ما به توجه علمی به ادبیات کودک و نوجوان نیاز داریم ؟

ادبیات کودک و نوجوان در ایران تا اینجا بیشتر به صورت تجربی راه خود را پیموده است. بیشتر از روش‌های تمرینی و تجربی و کمتر اصول علمی. از راه مقایسه‌ها و مقابله‌های مختلف. حال به نقطه‌ای رسیدیم که برای دسترسی و استفاده بهتر و بیشتر باید نتیجه تجربیات با روش‌مندی دسته‌بندی شوند.  این روش موجب مراجعه بهتر و استفاده نویسندگان و پژوهشگران برای حال و آینده خواهد شد و این فقط با بررسی این تجربیات با روش‌های علمی امکان دارد.

و سوال آخر: در توجه علمی به ادبیات و کودک و نوجوان باید به چه مواردی توجه کرد ؟

اصولاَ ادبیات در مواجهه با مخاطب معنی پیدا می‌کند؛ پس باید نگرش مطالب علمی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان به گونه‌ای باشد که بتوان به نتیجه‌ای برای اهلش رسید. به این معنا که کارشناسان، اساتید و نویسندگان این حوزه بتوانند از نتایج علمی آن برای تولید محتوای ادبی استفاده کنند. در یک جمله، رویکرد علمی به ادبیات باید کاربردی باشد.

از طرفی باید به ادبیات کودک و نوجوان نگاهی بینارشته‌ای داشت. در دورانی هستیم که نوجوانان در سنین پایین از طریق جامعه، اینترنت و شبکه‌های مجازی دسترسی سریع، وسیع و آسان به اطلاعات فراوانی دارند که مناسبتی با سنشان ندارد. فاصله بسیار کمی بین ادبیات نوجوان و بزرگسال وجود دارد. پس باید از علومی همچون جامعه‌شناسی و روان‌شناسی برای تولید ادبیات خلاقه مناسب این سنین کمک گرفت. پس در توجه علمی به ادبیات کودک و نوجوان، پژوهشگر باید با احاطه به وضعیت گذشته و حال، به افق‌های دور و وضعیت آینده این حوزه متمرکز شود.

در پایان باید متذکر شوم که کار در حوزه کودک و نوجوان بدون مشارکت وزارت آموزش و پرورش ناقص است. امیدوارم توجه آموزش و پرورش بیش از پیش به فعالیت در حوزه ادبیات مقطع ابتدایی جلب شود؛ مخصوصاً فعالیت‌های علمی.

از دانشگاه شهید بهشتی و دست‌اندرکاران این رویداد مهم و تاثیرگذار ادبی نیز سپاسگزارم و امیدوارم دوره بعدی این همایش به صورت بین‌المللی و گسترده برگزار شود.